Η επανάσταση ειχε μπει σ’ ένα δρόμο δίχως επιστροφή. Εΐχε εξαπλωθεί σ’ ολόκληρη τήν Ελλάδα πολύ γρήγορα καί μετέτρεπε τήν ελληνική γή σέ βωμό αίματος καί θυσιών. Τά χρόνια περνούσαν καί τό όραμα πλησίαζε όλο καί περισσότερο στήν πραγματικότητα. Οί Τούρκοι όμως έχοντας παραμείνει ώς κατακτητές γιά ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, δέν ήταν εύκολοι άντίπαλοι. Διέθεταν κάθε μέσο γιά νά χτυπήσουν τούς ‘Έλληνες άγωνιστές καί αυτό ήταν κάτι πού ποτέ δέν άφησαν αναξιοποίητο.

“Ανάμεσα στις πολλές τους άντεπιθέσεις, πού συναντά κανείς φυλλομετρώντας τις σελίδες τής Ελληνικής Έπαναστάσεως, θά άναφερθοϋμε εδώ σέ μιά πολύ γνωστή, τού Τμπραήμ, πού άμεσα σχετίζεται μέ τή ζωή τής Μονής τής “Αγίας Ααύρας.

Ό Ιμπραήμ μέ τό στρατό του έδωσε πολλές μάχες εναντίον τών Ελλήνων σέ αρκετές περιοχές. Τό βασικό χαρακτηριστικό όλων ήταν τό τυφλό του πάθος καί ή άδυσώπητη μανία του νά καταστρέφει δ,τι έβρισκε μπροστά του. Τήν ‘Ανοιξη τού 1826 μετά τήν πτώση τού Μεσολογγίου, ό Τμπραήμ γύρισε νικητής στήν Πάτρα όπου είχε αφήσει τό ιππικό του. “Από εκεί έστειλε ένα μέρος τού στρατού στή Μεσσηνία, ενώ ό ίδιος έπικεφαλής τού υπόλοιπου στρατεύματος κατευθύνθηκε προς τήν Τριπολιτσά.

Με την τακτική τής λεηλασίας κατέστρεφε δ,τι συναντούσε στο δρόμο του. Στη θέση Καστράκι, στο Χελμό, κοντά στο χωριό Κλουκίνες, αποφάσισαν να πολεμήσουν τον Ίμπραήμ οί καπεταναΐοι, Νικ. Σολκύτης καί Γκολ- φΐνος Πετμεζάς για νά υπερασπιστούν τις οίκογένειές τους πού είχαν καταφύγει εκεί γύρω. Παρά τήν γενναία τους δμως προσπάθεια δεν τά κα- τάφεραν. Οί Αιγύπτιοι τούς εντόπισαν έπιφέροντας μάλιστα σοβαρές απώλειες.

Συνέχισε έτσι ό Ίμπραήμ τήν πορεία του καί τις νέες καταστροφές. Ή Μονή τής Λαύρας οπωσδήποτε ήταν ένας στόχος του. Τό γεγονός εξάλλου δτι ή επανάσταση ειχε ξεκινήσει άπό εκεί άποτελούσε μιά επιπλέον πρόκληση. Κατέφθασε άπέναντι άπό τή Μονή στις άρχές τού Μαΐου τού 1826. Συγκεκριμένα στρατοπέδευσε στή θέση Σάλμενα. Δίχως νά συναντήσει αντίσταση πυρπόλησε τό ένδοξο Μοναστήρι καί τό παρέδωσε στις φλόγες. Δεν διασώθηκε παρά μόνο τό καθολικό τής Μονής, στο όποιο είχε λειτουργήσει ό Παλαιών Πατρών Γερμανός. Χαραγμένη επιγραφή πού σώζεται στο Παλαιομονάστηρο άναφέρει δτι στις 4 Μαΐου πέρασε ό Ίμπραήμ Πασάς άπό τά Καλάβρυτα λεηλατώντας καί αιχμαλωτίζοντας. Εκαψε τή Μονή τής ‘Αγίας Λαύρας ό Όμερχμετής Τούρκος. ”

Έν τώ μεταξύ οί μοναχοί βρισκόταν ήδη μακριά. Είχαν πληροφορηθεΐ τήν καταστροφή των μετοχίων στήν Πάτρα καί γνώριζαν τις προθέσεις τού Ίμπραήμ. “Υστερα άπό συζητήσεις κατέληξαν στήν άπόφαση νά άνα- χωρήσουν δλοι διασώζοντας τήν κινητή περιουσία τής Μονής. Μαζί με τά ύποστατικά, μέσα άπό τή δασώδη περιοχή τού Ξηρόκαμπου Βραχνίου, κατευθύνθηκαν πρός τό Ναύπλιο όπου είχε τήν έδρα της ή Κυβέρνηση. ΤΗταν 130 μοναχοί, υπηρέτες, φύλακες καί βοσκοί καί έφεραν μαζί τους 12 φορτία τροφών καί άρτου. Φυσικά ιδιαίτερη πρόνοια είχε ληφθεΐ γιά τά κειμήλια. Με συνοδεία τών μοναχών Αθανασίου καί Δανιήλ μετέφε¬ραν μερικά στο νησί Κάλαμο κοντά στήν Ιθάκη, στο Μέγα Σπήλαιο καί άλλα τά έκρυψαν στο δάσος.

Ό Ίμπραήμ γρήγορα κατάλαβε δτι ή λεία τού είχε διαφύγει. Τά είδη όμως πού είχαν μαζί τους οί μοναχοί τά χρειαζόταν δσο ποτέ, διότι ή φρουρά του είχε έλλειψη τροφίμων. Καταδίωξε τούς μοναχούς γιά νά τούς προλάβει, άλλά τελικά δέν τά κατάφερε.

Παρά την πυρπόληση, ό ναός παρέμεινε απρόσβλητος ενδεχομένως λόγω τής καλής κατασκευής του. Αντεξε στην πυρκαγιά τής όποιας όμως τά ίχνη έχουν μείνει. Εσωτερικά διασώθηκαν οί τοιχογραφίες, άλλά έχουν χάσει τούς άρχικούς χρωματισμούς τους. Τό 1898, δαπάναις τής Βασιλίσσης Όλγας, επισκευάσθηκε ό ναός μέ τήν έποπτεία τού καθηγητή Χρ. Ήλιόπουλου.