Τό Λάβαρο τής έπαναστάσεως ή αλλιώς ή πρώτη σημαία τοϋ νεώτε- ρου ελληνικού Έθνους ξεκινάει την ιστορία του πολύ νωρίτερα άπό τό 1821. Όπως φαίνεται στόν κώδικα τής Μονής, τό ιστορικό Λάβαρο ήρθε στή Μονή επί Ηγουμένου Τιμόθεου, ό όποιος άνήλθε στόν ηγουμενικό θρόνο τό 1735. Τό έφερε ό Ιερομόναχος Νεόφυτος τό 1737 όταν επανήλθε στην ‘Αγία Λαύρα άπό τό μετόχι τών Παλαιών Πατρών.
Τό 1779 επί Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σωφρονίου, φέρεται σέ κατάστιχο πενήντα περίπου αντικειμένων πού κλάπησαν άπό τόν Ζένιο Χάρο καί τούς Αλβανούς κατά τη διάρκεια τοϋ έτους 1773, στή διάρ¬κεια επιδρομών γιά τις όποιες γίνεται λόγος σέ προηγούμενο κεφάλαιο. Σύμφωνα μέ τόν κώδικα τής Μονής ό ηγούμενος “Ανθιμος πήγε στή Ρού-μελη, βρήκε πού εΐχαν πουληθεί τά κλεμμένα άπό τή Μονή κειμήλια καί τά άγόρασε. Μ’ αυτόν τόν τρόπο τό λάβαρο έπέστρεψε στή θέση του.
Τό σχήμα του είναι έπίμηκες ορθογώνιο (1,20 μήκος καί 0,95 πλάτος) κι όχι όπως συνήθως τρίγλωσσο. “Πρώτον έφερε την Κοίμηση τής Ύπεραγίας ημών Θεοτόκου καί άειπαρθένον Μαρίας κεντισμένην διά μαγγάνου” στη μνήμη τής οποίας καί τό Παλαιομονάστηρο καί ή νεώτερη Μονή τής έπαναστάσεως, τιμώνται. Τυπολογικά δεν διαφέρει άπό τις συνηθισμένες αγιογραφίες τής Κοιμήσεως. Είναι φιλοτεχνημένο μέ έμπνευση, επιμέλεια καί θρησκευτικό αίσθημα. Στό κέντρο είκονίζεται ή Παναγία σέ οριζόντια θέση. Πάνω άπό τή νεκρική κλίνη, ό Χριστός κρατά στά χέρια του σπαργανωμένο βρέφος πού συμβολίζει τήν ψυχή τής Θεοτόκου. Τή σκηνή περιβάλουν μορφές αγίων. Τό έπάνω μέρος τής εικόνας καταλαμβάνουν “Αγγελοι οί όποιοι ένέχουν μετάλλιο, μέσα στό στό όποιο είκονίζεται ή Ψυχή τής Θεοτόκου. Τό ύπόραμμα είναι μεταξένιο σέ κιτρινωπή άπόχρωση. Τά πρόσωπα αποδίδονται έντεχνα μέ πολλές λεπτομέρειες καί γι’ αυτά έχει χρησιμοποιηθεί μετάξι απαλού χρώματος. Μέ χρυσά νήματα είναι κεντημένα τά ένδύματα ένώ, μικρά καί μεγαλύτερα μαργαριτάρια σχηματίζουν τό φωτοστέφανο τής Θεοτόκου. Πυκνά θυσ- σανωτά κρόσσια άπό μετάξι σέ βαθύ πορφυρό χρώμα έχουν ποικιλθεί μέ δύο σειρές μαργαριταριών, ένώ μαργαριτάρια έχουν έπίσης προσραφεί στά κάθετα πλευρικά άκρα.
Τό 1821 ήταν παραπέτασμα τής Ωραίας Πύλης τού τέμπλου τού ιστο-ρικού λεγάμενου σήμερα ναού. Τό 1826 πού ή Μονή πυρπολήθηκε άπο τόν Τμπραήμ τό λάβαρο καί πάλι διασώθηκε από τούς μοναχούς “Αθανάσιο καί Δανιήλ, οι όποιοι τό μετέφεραν στο νησί Κάλαμο κοντά στήν “Ιθάκη.
“Αξίζει εδώ μιά μικρή λεπτομέρεια πού αποτελεί μιά πρόσθετη μαρτυρία τής μακράς ιστορίας του. Τήν κεφαλή τού προς τά αριστερά αγγέλου έχει διατρήσει Τουρκική σφαίρα κατά τή διάρκεια τής πολιορκίας των Καλαβρύτων.
Τό λάβαρο συντηρήθηκε πολύ πρόσφατα (1993) με ιδιαίτερη προ¬σοχή, λόγω τού ότι ό χρόνος καί οι κλιματολογικές συνθήκες είχαν αρχίσει νά καταστρέφουν κλωστές καί μετάξι καί αισθητά νά τό αλλοιώνουν. Σήμερα, ώς σημαντικότατο κειμήλιο φυλάσσεται σέ ειδική θήκη στή Μονή.
